کتابی در سال ۱۳۰۹ قمری به قلم شخصی ناشناس با عنوان " تأدیب النساء " در ده فصل به شرح زیر، نوشته و منتشر می شود:
فصل اول دربارهٔ سلوک زن»،
فصل دوم حفظ زبان»،
فصل سوم گله‌گزاری»،
فصل چهارم قهر کردن»،
فصل پنجم طرز راه رفتن»،
فصل ششم آداب غذا خوردن»،
فصل هفتم پاکیزه نگه داشتن بدن و استعمال بعضی از عطریات»،
فصل هشتم طرز لباس پوشیدن»،
فصل نهم آداب خوابیدن» و
فصل دهم دربارهٔ آداب صبح برخاستن از خواب».
چند سال بعد بی‌بی‌خانم استرآبادی در سال ۱۳۱۳ قمری اندکی قبل از ترور ناصرالدین شاه کتابی به نام " معایب الرجال "در پاسخ به آن کتاب نوشت . بی‌بی‌خانم در این کتاب ضمن برشمردن معایب مردان سعی کرده‌است راه و رسم درست شویی را توضیح دهد. او در این نوشتارافزون بر آن که پاسخی جداگانه برای هر ده فصل کتاب تأدیب‌النسا تدارک می بیند، چهار فصل نیز به شرح زیر به معایبی که در مردان می‌بیند ، اختصاص می‌دهد:
-اطوار شراب‌خوار»،
-کردار اهل قمار»،
-در تفصیل چرس و بنگ و واپور و اسرار» و
-شرح گفتگو در اوضاع عبائره و اقرات اجامره و الواط».
او در این کتاب مردان را دعوت می‌کند که دست از تأدیب کردن نسوان بردارند و در پی تأدیب و تربیت خود برآیند». در بخش آخر بی‌بی خانم به شرح داستان زندگی خود و داستان بی‌وفایی شوهرش می‌پردازد.
نمونه ای از نگرش بی‌بی‌خانم آورده می شود:
- نه هر مردی از هر زنی فزون‌تر است و نه هر زنی از هر مردی فروتر».
-انواع و اقسام از خواص و عوام زن و مرد خوب و بد هر دو می‌باشند، صفات حمیده و رذیله از همه قسم مشاهده میشود. اگر باید تربیت بشوند باید همه را بنمایند؛ و تربیت هم موقوف به تمام قوانین تمدن و تدین ملیه و دولتیه و شرعیه و عرفیه کشوریه و لشکریه میباشد».
نثر معایب‌الرجال پر از کلمات و عبارات عربی است و نویسنده برای روشن کردن منظور خود از شعر و آیات قرآن و احادیث مرتب بهره برده‌است. زبان آن تند و بی‌پروا و به دور از محافظه‌کاری» است.
درباره این سایت